Thế nào là thị trường chứng khoán OTC?

Đề án của quản lý thị trường OTC đang được xây dựng nhằm tạo điều kiện cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp giao dịch cổ phiếu minh bạch và hiệu quả hơn. Qua đó, cơ quan quản lý nhà nước có được thông tin để định hướng và phát triển thị trường. Dự kiến, trong thời gian tới thị trường giao dịch chứng khoán sẽ đưa thị trường các cổ phần OTC vào giao dịch. Theo đó, các giao dịch được thực hiện tại công ty chứng khoán. Cuối ngày, công ty chứng khoán gửi báo cáo về thị trường giao dịch chứng khoán để tổng hợp và tạo cơ chế để các công ty chứng khoán thực hiện giao dịch cho khách hàng.

Hay còn gọi là thị trường phi tập trung, là thị trường được tổ chức không dựa vào một mặt bằng giao dịch cố định như thị trường sàn giao dịch (thị trường giao dịch tập trung), mà dựa vào một hệ thống vận hành theo cơ chế chào giá cạnh tranh và thương lượng thông qua sự trợ giúp của các phương tiện thông tin. Thị trường OTC không có một không gian giao dịch tập trung nào. Thị trường này thường được các công ty chứng khoán cùng nhau duy trì, việc giao dịch và thông tin được dựa vào hệ thống điện thoại và Internet với sự trợ giúp của các thiết bị đầu cuối.

Tính thanh khoản của các loại chứng khoán trên thị trường OTC thường thấp hơn thị trường giao dịch tập trung, chứa đựng nhiều rủi ro hơn, nhưng cũng có thể đem lại nhiều lợi nhuận hơn.

Thị trường OTC

Xem thêm:

Một số đặc trưng cơ bản

Tổ chức của các nhà đầu tư: việc tham gia thị trường OTC rất đơn giản. Tuy nhiên, hoạt động của các nhà đầu tư trên thị trường không phải là độc lập, mà thường lập thành các nhóm, diễn đàn để trao đổi thông tin với nhau.
Việc mua và bán trên thị trường OTC được thực hiện theo phương thức “thuận mua, vừa bán” mà không bị bất cứ một lực bên ngoài nào tác động. Cơ chế mua – bán các loại chứng khoán tại thị trường OTC theo đúng cơ chế thị trường.
Thị trường hàng hóa: là các loại cổ phiếu của các DN cổ phần, có triển vọng phát triển, chuẩn bị niêm yết trên thị trường giao dịch tập trung hoặc có những lợi thế thương mại riêng biệt.
Phương thức mua bán, giao dịch:

+ Bên mua và bên bán trực tiếp gặp nhau để thương lượng, quyết định việc mua – bán chứng khoán. Là phương thức phổ biến hiện nay.

+ Bên mua và bên bán có thể giao dịch thông qua các nhà môi giới chứng khoán. Hiện nay, phương thức này ít phổ biến hơn, nhưng xu hướng phát triển của thị trường thì trong tương lai, phương thức này sẽ chiếm ưu thế hơn so với phương thức trực tiếp mua – bán.

Thu thập thông tin của các loại cổ phiếu để mua chứng khoán trên thị trường OTC thường tìm kiếm thông tin từ các nguồn:

+ Thông tin từ các báo cáo tài chính: các báo cáo tài chính chưa niêm yết không được kiểm toán. Nhiều mục đích khác nhau mà doanh nghiệp có nhiều hệ thống sổ sách kế toán, báo cáo tài chính. Việc có được một bản báo cáo tài chính của doanh nghiệp đối với một người bình thường là điều không hề đơn giản, nhất là trong điều kiện mà ngay bản thân doanh nghiệp không biết thông tin nào nên công bố, thông tin nào không nên. Do đó, việc thu thập thông tin từ doanh nghiệp qua con đường chính thức khá khó khăn, nếu nhà đầu tư không có những mối liên hệ nhất định với công ty đó.

+ Thông tin từ các cơ quan chức năng: Theo quy định, doanh nghiệp phải báo cáo tình hình hoạt động cho cơ quan đăng ký kinh doanh. Tuy nhiên, việc tuân thủ quy định này của các doanh nghiệp không thực sự nghiêm túc hoặc các thông tin cũng rất chung chung. Vì vậy, việc có được thông tin từ các cơ quan này gần như là bất khả thi đối với nhà đầu tư. Nhưng còn có một tổ chức lưu trữ thông tin về các doanh nghiệp, đó là Trung tâm Thông tin tín dụng thuộc Ngân hàng Nhà nước. Trung tâm này lưu trữ các thông tin cơ bản của các doanh nghiệp có quan hệ tín dụng với các tổ chức tín dụng nhưng tính cập nhật của các thông tin này không cao.

+ Thông tin từ các phương tiện đại chúng: khi không thể thu thập thông tin về doanh nghiệp từ các đầu mối thông tin nêu trên, nhà đầu tư có thể thu thập thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng. Tuy nhiên, nhược điểm của nguồn dữ liệu này là rời rạc và độ tin cậy không cao.

+ Thông tin từ các nguồn khác: từ những nhóm kinh doanh chứng khoán, thông tin không chính thức từ bên trong doanh nghiệp… Nhìn chung, các nguồn thông tin nêu trên không đủ căn cứ vững chắc và không chính xác để nhà đầu tư ra quyết định. Nhưng trong thực tế, các chứng khoán vẫn được mua bán, chuyển nhượng, thậm chí, tại những thời điểm cao trào, nhiều loại chứng khoán được mua bán, chuyển nhượng rất sôi động.

Đặc trưng cơ bản thị trường OTC

Rủi ro thường gặp khi mua bán cổ phiếu OTC

Tranh chấp hay thiệt hại về quyền mua cổ phiếu mới tăng vốn. Một trong những kỳ vọng lớn nhất về lợi ích của người mua cổ phiếu là quyền mua phát hành tăng vốn. Đây là một khoản lợi lớn của người sở hữu. Tuy nhiên, thông thường trước khi phát hành tăng vốn, công ty tiến hành chốt danh sách cổ đông. Tại thời điểm đó, những ai sở hữu cổ phiếu nằm trong danh sách cổ đông của công ty sẽ được mua thêm cổ phiếu mới.
Với những người mua cổ phiếu trong giai đoạn giao thời hoặc khi danh sách cổ đông đã được chốt. Nếu không biết thì dù tiền đã thanh toán cho người bán, cổ phần đã nắm giữ, nhưng chưa làm xong thủ tục chuyển nhượng, người mua vẫn mất quyền mua, quyền mua cổ phiếu mới vẫn thuộc về người bán. Nhà đầu nên thỏa thuận bằng hợp đồng chuyển bán của người bán, ghi rõ quyền lợi mua cổ phiếu mới tăng vốn sẽ thuộc về ai.
Tranh chấp hay thiệt hại về cổ tức. Cổ tức sẽ được chia cho cổ đông dựa trên số lượng cổ phần họ đang nắm giữ. Thông thường, công ty chia cổ tức sau khi kết thúc năm tài chính, một số công ty tạm ứng cổ tức sau 6 tháng. Rủi ro giao dịch cổ phiếu khi người mua không nắm bắt được thông tin, không thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng chuyển nhượng. Do đó người mua mặc dù nắm giữ cổ phiếu, nhưng không được nhận cổ tức.
Rủi ro trong giao dịch nhận chuyển nhượng quyền mua. Trong các đợt phát hành thêm cổ phiếu mới để tăng vốn, cổ đông được quyền mua cổ phiếu. Khi đó, nhiều người do không huy động được tiền hoặc vì nhiều lý do khác đã bán quyền mua cổ phiếu . Giá bán quyền mua thường thấp hơn giá thị trường thời điểm đó. Nhà đầu tư mới thấy giá thấp, hấp dẫn thường chấp nhận mua. Nhưng từ khi nộp tiền để mua cổ phiếu cho đến khi nhận là khoảng thời gian khá dài, nên đến khi nhận được cổ phiếu thì cổ phiếu vẫn đứng tên chủ sở hữu là người bán. Khi đó, nếu giá cổ phiếu đứng yên, giảm hay người bán nghiêm túc, đúng đắn thì việc làm thủ tục chuyển nhượng không vấn đề gì. Ngược lại, gặp phải người không trọng chữ tín thì dễ dàng bị đánh tháo và hứa hẹn trả lại số tiền trước kia đã nhận, kèm với lãi suất ngân hàng.
Rủi ro trong mua bán cổ phiếu chưa được chuyển nhượng. Có những cổ phiếu theo quy định nội bộ của công ty, sau 1 năm mới được chuyển nhượng, nhưng nhiều nhà đầu tư không nắm được thông tin nên đã mua. Và trong thời hạn 1 năm đó, các quyền lợi như mua thêm cổ phiếu tăng vốn, nhận cổ tức… vẫn thuộc về người đứng tên sở hữu cổ phiếu (người bán), còn người đã bỏ tiền ra mua thì bị chiếm đoạt quyền lợi.

Một vấn đề quan trọng là nhà đầu tư cần trang bị kiến thức về phân tích và đánh giá cổ phiếu trước khi ra quyết định đầu tư, họ cũng cần phải tỉnh táo hơn đối với các tin đồn, tránh bị cuốn theo cơn lốc mua – bán để rồi cuối cùng có thể sẽ bị thua thiệt.

Có thể bạn quan tâm: