Khám phá tất tần tật từ A-Z về hệ sinh thái NFT

Ban đầu, các NFT – Token không thể thay thế – chỉ đơn giản là một Token nguyên thủy, giống như các Token ERC-20 có thể thay thế. Nhưng câu chuyện về NFT giống như một xu hướng ngày càng phát triển mạnh hơn thành một danh mục và tương tự như DeFi, thuật ngữ này hiện đã hình thành hệ sinh thái của riêng mình. Tuy nhiên, các NFT sử dụng nhiều nguyên tắc tài chính tương tự như DeFi, nhìn có vẻ khá giống nhau nhưng với tiêu chí tập trung vào người tiêu dùng hơn. Dưới đây là 8 đặc điểm nổi bật trong hệ sinh thái NFT.

Hệ sinh thái NFT

Layer 1: Layer-1s

Hiện nay, NFT đã bị thống trị bởi Ethereum, Flow và ở một mức độ thấp hơn là Wax. Có thể là phần lớn các ứng dụng NFT sẽ cần thay đổi từ mạng chính Ethereum sang phương án layer 2 hoặc Sidechain thay vì triệt để nhờ vào Ethereum, lúc ưu tiên dành cho các sản phẩm nghệ thuật công nghệ thượng hạng hay những tuyển tập blue-chip kêu gọi năng lực chống kiểm tra và phê duyệt mạnh mẽ hơn.

Các layer cơ sở khác ( layer-1 ) như Solana cũng đang tích cực tạo nên nền tảng NFT của họ như Metaplex, đồng ý các cá nhân xây dựng quầy NFT của riêng mình và ra mắt tuyển tập NFT với phân chia tiền bản quyền nhiều khả năng tùy chỉnh.

Layer 2: Layer-2s & Sidechains

Phần lớn các ứng dụng lấy người tiêu dùng làm trung tâm của NFT – chơi game, thế giới ảo, tài sản tiện ích,thể thao,… đã trải qua sự hỗn loạn trên Ethereum.

Hiện tại, nghe có vẻ quen thuộc – khi các dự án xây dựng giao thức NFT tương đối thành công nhưng không thể đạt được khả năng mở rộng trên mạng chính Ethereum và buộc phải chọn xây dựng giải pháp cho riêng mình.

Điển hình là những tên tuổi tiêu biểu dưới đây:

Sau khi đã xây dựng CryptoKitties và CheeseWizards, Dapper Labs quyết định rằng Ethereum sẽ không bao giờ cung cấp khả năng mở rộng mạnh mẽ mà studio chơi game yêu cầu và đã xây dựng Flow.
Tương tự, dự án như Sorare – đã tập trung vào khả năng mở rộng (ban đầu xây dựng trên các sidechains như Loom nhưng cuối cùng đã đóng cửa) cũng đã phải vật lộn trong nỗ lực để đạt được quy mô NFT hoàn toàn mong muốn trên mạng chính Ethereum.
Vì không muốn phụ thuộc vào một bên thứ ba, Axie Infinity đã quyết định đi theo con đường xây dựng sidechain của riêng họ, Ronin, cho đến nay đã rất hiệu quả trong việc giảm chi phí gas và tăng mức độ chấp nhận của người dùng.
Là một Ethereum hybrid Layer-2, lợi thế lớn nhất của Polygon cho đến nay là khả năng tương thích với Ethereum. Điều này đã hạ thấp yêu cầu kiến thức cho cả người dùng và nhà phát triển. Ngoài ra, việc Polygon sử dụng Token riêng của mình để khuyến khích bắc cầu vào mạng của mình đã đạt được vô cùng hiệu quả. Đáng chú ý hơn, Polygon đang tăng gấp đôi số NFT với một quỹ mới trị giá 100 triệu đô la cho các dự án trò chơi và NFT.
Các nhà phát triển của Gods Unchained, Immutable Labs đã ra mắt phiên bản Alpha cho giải pháp mở rộng Ethereum Layer-2, ImmutableX. Layer-2 được xây dựng bằng cách sử dụng ZK-rollups được cung cấp bởi StarkWare. Nhóm Immutable đã tuyên bố rằng giải pháp mở rộng quy mô dựa trên ZK-rollup của StarkWare sẽ tốt hơn cho các ứng dụng dựa trên NFT hơn là các giải pháp thay thế.
Giải pháp NFT Layer-2 đến từ Enjin là nền tảng đầu tiên cung cấp dịch vụ giao dịch Token theo đường cong liên kết cố định (fixed bonding curve) trên mỗi Token.

Gần đây, Enjin đã huy động được 18 triệu USD cho giải pháp mở rộng NFT của mình, Efinity, một blockchain mới được xây dựng như một parachain Polkadot. Là một phần của Efininity, Enjin – công ty đi tiên phong trong tiêu chuẩn Token ERC 1155 – đang phát triển một tiêu chuẩn Token mới tên là “paratokens” có thể tương tác trong toàn bộ hệ sinh thái Polkadot và được sử dụng để phát hành Token Efinity (EFI).

Khi các cuộc chiến hợp đồng thông minh có các blockchain chiến đấu cho các ứng dụng DeFi thì cuộc chiến giữa các Layer-2 sắp tới sẽ được tiến hành để giành quyền lực của NFT.

Layer 3: Storage

Layer 1 của blockchain thường bị giới hạn về số lượng dung lượng lưu trữ trên chuỗi. Bởi vì không phải tất cả các NFT – và hình ảnh hoặc trang web mà chúng sử dụng – đều được lưu trữ ở cấp độ Layer 1 hoặc Layer 2, các NFT yêu cầu một giải pháp lưu trữ khác.

Arweave cung cấp bộ nhớ vĩnh viễn cho NFT trong khi Filecoin hoặc Sia cũng có thể cung cấp bộ nhớ thời gian thực rẻ hơn.

Cuối cùng, các cá nhân có thể sử dụng các dịch vụ như Filebase hoặc Pinata cung cấp các giao diện và các dịch vụ yêu cầu của doanh nghiệp như Compatible Object Storage (lưu trữ đối tượng tương thích) S3 và service-level agreements (SLA:các thỏa thuận cấp dịch vụ) cho các công ty muốn sử dụng IPFS hoặc các Layer lưu trữ khác nhưng có các thỏa thuận chính thức và hợp pháp.

Xem thêm:

Layer 4: Verticals / Applications

Trong khi các NFT được tạo và di chuyển ở Layer-1 hoặc Layer-2, thì Layer ứng dụng này nhằm cung cấp một giao diện tiềm năng để phát hành các NFT.

Các thế giới ảo như decentraland và cryptovoxels đã từ từ gia tăng theo thời gian lúc các cá nhân đi vào thế giới của các hội nghị , phòng triển lãm nghệ thuật, sòng bạc và các tình huống sắp tới.
Một vài app khác giống như thể thao viễn tưởng không dừng lại gây chú ý khách hàng mới. Cho đến bây giờ, một vài app thể thao dựa theo tiền mã hóa đã rất thành công.
Một vài ứng dụng thể thao NFT đã tạo ra hơn 800 triệu đô la tổng thu mua bán sản phẩm và nhiều khả năng hơn 1 tỷ đô la chi trả trong doanh thu mua bán sản phẩm chính thức.
Tuy chiến game bằng những blockchain như một chiều hướng vẫn chưa triệt để bùng phát – nguyên nhân bởi mọi việc về có thể phát triển – tuy nhiên không dừng lại tiến triển với việc ra mắt vài ba trò chơi gồm có illuvium, embersword, aurory, v. V.
Uniswap v3 là ứng dụng tài chính trước hết dùng hữu hiệu nft. Giao thức v3 của uniswap yêu sách quản trị thanh khoản – lp trong khuôn khổ giá tùy chỉnh – được biểu thị dưới dạng NFT trong tiến trình này. Mỗi nft nảy sinh dưới dạng sản phẩm nghệ thuật được tạo trên hệ thống độc nhất bằng những các thuộc tính của vị trí của khách hàng.
Không những vậy, các giao thức defi như synthetix đã chọn người có được nft tạo nên viên của tập thể spartan chỉnh lý giao thức synthetix. Mỗi nft của thành viên spartan ( sc-nft ) là độc nhất cho cá nhân và được lấy lại từ những người cũ và cấp cho nhiều người mới được bầu cử vào tập thể.

Mặc dù có vài giao thức phát hành cung cấp việc tạo ra các NFT duy nhất trên giao diện nền tảng của riêng họ (ví dụ Token SuperRare hoặc Zora’s zNFT) tuy phù hợp với Layer ứng dụng nhưng vì đã mang lại lợi ích từ tính thanh khoản của chúng nên xếp các giao thức đó trong Layer tài chính hóa.

Việc phát hành NFT có thể bao gồm:

Các Blockchains Layer-1 hoặc Layer-2 và các giải pháp mở rộng quy mô
Các giao thức phát hành White Label (ví dụ: Nameless được sử dụng cho Veefriends)
Giao thức thị trường,chợ giao dịch (ví dụ: Rarible)
Các ứng dụng riêng lẻ (ví dụ: Sandbox, Uniswap, v.v.)
Giao diện giao diện người dùng (ví dụ: Zapper)

Mỗi nền tảng đều đề xuất tiện ích mà họ có thể cung cấp cho người dùng của mình. Chẳng hạn như Virtual worlds có thể cấp phép cho nội dung trong khi Top Shot Card sẽ được sử dụng trong trò chơi Hardcourt của NBA Top Shot.

Layer 5: Secondary Applications

Có thể thích hợp của các căn cứ nft là phải bảo đảm rằng các đơn vị phát hành khác có khả năng tạo nên một vài app và giao thức hiện hữu.

Decentraland và các thế giới ảo khác hiển nhiên sẽ có rất nhiều ứng dụng khác nhau trong hệ thống của chúng như sòng bạc online, decentral games.

Bên cạnh đó, sorare đã cộng tác với ubisoft, doanh nghiệp đang thực hiện cuộc thi viễn tưởng của chính mình – one shot league – sử dụng các thẻ sorare hiện hữu. Khả năng phối hợp của layer này còn được hiểu là một vài ứng dụng hoặc giao thức ưu tiên gia tăng sử dụng của bên thứ ba sẽ có thể thu được nhiều giá trị hơn.

Layer 6: NFT Financialization

Tương đồng như các tài sản trong Defi, các NFT kêu gọi những quy tắc tương đồng như cho vay, thanh khoản và kiểm soát của cải.

Không những vậy, nhưng đề nghị trị giá của NFT nằm trong tính độc nhất vô nhị của chúng , thì tính khả thi thay đổi cực kỳ mấu chốt để tăng tính thanh khoản và tài chính hóa NFT.

Cho tới bây giờ, các quy mô đầu tư đang nỗ lực chú trọng vào việc thu chi tiền hóa nft, trớ trêu thay , lại khiến các token không thể thay trở thành có khả năng thay được (và có tính thanh khoản).

Gần như tất cả các giao thức nhằm mục tiêu tăng tính thanh khoản của NFT đã tạo ra các hội nhóm thanh khoản cho các cá nhân có khả năng gửi các NFT hoặc chia nhỏ các NFT riêng lẻ để kích thích đầu cơ phần nhiều hơn.

Nft fractionalization

Fractional – khách hàng ghi nhận các phần nhỏ của NFT thành các NFT kiện toàn, nhiều khả năng sử dụng để đổi token hoặc nft chủ đạo quý báu hơn giá khởi điểm.

Niftex – chủ của nft tạo các mảnh (fractions) của NFT thành các token có khả năng thay được. NFT chủ đạo có khả năng được bình phục bằng giải pháp mua lại 100% các mảnh hoặc phê duyệt khoản mục mua lại nổi bật.

NFT liquidity pools

Nftx – khách hàng nhiều khả năng gửi NFT vào một vault nftx và đúc một token có khả năng thay thế (vtoken) thay mặt cho một kêu gọi đối với một của cải ngẫu nhiên trang bị sẵn trong vault hoặc đổi một token rỏ ràng từ cùng một vault.
Nft20 – một sàn phi đầu tư, nơi các đối tượng có khả năng gửi NFT vào các pool để đổi lấy các token có khả năng thay thế (chẳng hạn: mã một trăm $ punks) có khả năng đổi lấy một NFT (thí dụ: cryptopunk) trong pool.
Unicly – tách một tuyển tập NFT thành các utokens có khả năng được thương vụ.

Yield bearing NFT assets

Charged particles – một giao thức đồng thuận khách hàng gửi các token hoặc NFT vào một NFT khác. NFT đã được sẽ được xây dựng trình với atokens có năng suất tiền lời.

Uniswap v3 lp positions – bằng phương pháp phân phối tính thanh khoản, các lp nhận được phí bằng những ba mức phí cho mỗi nhóm – 0, 05%, 0, 30% và 1% – tương xứng với các chi phí sự khác nhau.

Marketplaces

Các cơ sở marketplace NFT (chợ – sàn NFT) vốn đang tạo nên một trong các danh mục nhiều nhất của giao thức NFT và là một trong nhiều thời cơ khu vực kinh doanh cụ thể nhất trong lĩnh vực tìm thu lời.

Về điều này, các giao thức ra mắt NFT và marketplace sẽ ganh đua dựa theo các đặc trưng sau :

Trị giá thương hiệu
Tính thanh khoản (bề sâu và độ phủ khu vực kinh doanh)
Các chức năng đặc sắc (có nghĩa là quy chuẩn token độc nhất, tiền bản quyền, phí thu tiền,…)
Đáp ứng giải pháp thêm thắt (chẳng hạn: giao hợp đối tác)

Dù các chức năng đặc sắc như tiền bản quyền và phí người thu tiền một ngày nào đó có khả năng được xây dựng thành các quy chuẩn token, tuy nhiên chúng hiện không phải là tiêu chí và vì lý do đó chỉ vận hành như một đề nghị trị giá mấu chốt cho nghệ sĩ và những doanh nghiệp NFT.

Về lâu dài, marketplace có khả năng hướng đến việc trở nên mật thiết hơn với facebook – zalo – twitter để kết nối khách hàng với căn cứ của họ. Trớ trêu thay , điều đó sẽ trở thành sự lật ngược của các trang facebook – zalo như mạng xã hội và instagram, vốn lúc đầu là twitter và phát triển thị trường về sau.

Layer 7: Aggregators

Aggregators (ứng dụng tổng hợp) có thể có nhiều dạng khác nhau. Một số giao thức tổng hợp nguồn cung trong khi những giao thức khác tập trung vào phía nguồn cầu (người tiêu dùng). Trong lĩnh vực NFT, thực sự chỉ có hai ứng dụng tổng hợp chính – OpenSea và Rarible.

Cả hai ứng dụng trên đều tổng hợp nguồn cung bằng cách tích hợp các hợp đồng thông minh khác nhau và cuối cùng là các blockchain. Vì Rarible chỉ mới tích hợp khả năng mua và bán các Token (không tính Rarible) gần đây trên nền tảng của mình, OpenSea đã trở thành công cụ tổng hợp thực sự trong hệ sinh thái.

Trong khi nhiều người xem OpenSea đơn giản là một Marketplace, nó cũng tổng hợp một lượng đáng kể dữ liệu NFT và siêu dữ liệu – dữ liệu của dữ liệu – có thể truy cập thông qua API của nó và có thể được sử dụng cho các mục đích khác.

Cả OpenSea và Rarible tiếp tục tạo ra các nền tảng đa mục đích cho các dự án và cá nhân phát hành tài sản không thể thay thế. Khi các nhà tổng hợp cạnh tranh để tăng trưởng, họ sẽ tiếp tục mở rộng phạm vi cung cấp tài sản của mình trên nhiều Blockchain khác nhau.

Layer 8: Front-ends and Interfaces

Có nhiều công ty đang cạnh tranh để thu hút người dùng và xây dựng giao diện người dùng cho NFT.

Với đồ sưu tầm và tiền điện tử nghệ thuật là trường hợp sử dụng đột phá đầu tiên, các doanh nhân đã chọn xây dựng các phòng trưng bày hoặc giao diện cho các nhà sưu tập để trưng bày tài sản không thể thay thế của họ. Các ví như ví Coinbase và Rainbow cũng như các nền tảng như Zapper và Zerion đều cung cấp giao diện thân thiện để xem danh mục đầu tư NFT.

Các nền tảng phân tích NFT mạnh mẽ hơn như NFT Bank cung cấp phân tích lợi tức đầu tư, thuế, ước tính giá, v.v. Nhiều nền tảng phân tích khác, nhưng không cung cấp giao diện để xem NFT như: Nonfungible, Cryptoslam và Nansen.

Khi NFT được công nhận rộng rãi hơn, ngay cả các giao thức không phát hành NFT cũng có thể xây dựng giao diện để người dùng xem, chia sẻ và tương tác với NFT. Audius, một nền tảng phát trực tuyến âm nhạc phi tập trung đã ra mắt Audius Collectibles nơi các nghệ sĩ có tài khoản Silver(những người nắm giữ 100 Token AUDIO trở lên) có thể giới thiệu NFT trên trang hồ sơ của họ. Loại mô hình này kết hợp Token nền tảng gốc và cung cấp một cách khác để các nghệ sĩ hiển thị tác phẩm nghệ thuật, album hoặc bất kỳ nội dung nào mà họ mã hóa.

Tương tự, các ứng dụng như Showtime và Nifty đang xây dựng mạng xã hội để người dùng chia sẻ và thích các bộ sưu tập NFT cũng như tương tác với các nhà sưu tập khác. Cuối cùng, hiển thị NFT trên hồ sơ hoặc mạng xã hội có thể sẽ trở nên phổ biến trên các nền tảng. Các nền tảng như RabbitHole đang phát hành phần thưởng (dưới dạng Token và NFT tiềm năng) cho người dùng sử dụng các ứng dụng như OpenSea và Uniswap.

Trong thời gian qua, bối cảnh NFT đã phát triển từ một hệ sinh thái nhỏ với doanh số vài trăm triệu đô la thành một hệ sinh thái đa hướng, nơi các dự án riêng lẻ như Axie Infinity đã vượt qua hơn 1 tỷ đô la doanh số bán hàng.

OpenSea đã tạo điều kiện cho doanh số bán hàng đạt 24 triệu đô la trong cả năm 2020 và đến tháng 8 năm 2021 đã vượt qua con số 1 tỷ đô la.

Không giống như hệ sinh thái DeFi, các NFT rất được người tiêu dùng chấp nhận và thu hút sự chú ý. Khi DeFi tiếp tục xây dựng con đường tài chính trong tương lai, NFT sẽ tiến theo con đường phát triển văn hóa.

Xem thêm: