Lưu ý pháp lý cho Start-up Việt và Quỹ đầu tư

Các công ty khởi nghiệp cần có sự hỗ trợ đặc biệt khi muốn trở lên lớn mạnh trong bất kỳ lĩnh vực nào, ngay cả sau khi dòng tiền tăng nhanh. Dưới đây là những khuyến nghị pháp lý cho công ty khởi nghiệp (startup), trong đó làm rõ cách các nhà sáng lập tránh rủi ro sau khi huy động đầu tư từ các quỹ.

Nhìn chung, các quỹ đầu tư không chỉ giúp các công ty khởi nghiệp đảm bảo tài chính để duy trì hoạt động và thực hiện các dự án mới mà còn tạo cơ hội cho các công ty khởi nghiệp học hỏi từ các quỹ đầu tư về phương pháp quản lý, văn hóa doanh nghiệp và các hỗ trợ khác. Các yếu tố tạo nên thành công cho sự hợp tác giữa hai bên là sự hài hòa và sự hiểu biết về các mục tiêu chung của mỗi bên.

Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, các công ty khởi nghiệp đã chết ngay cả sau khi nhận được đầu tư từ các quỹ đầu tư lớn. Một phần lý do là sau khi nhận được đầu tư, chủ sở hữu vội vàng mở rộng khối lượng cửa hàng mà quên đào tạo nhân viên và duy trì chất lượng dịch vụ. Một lý do chính khác là xung đột giữa các cổ đông và nhà đầu tư, xuất phát từ sự hiểu lầm về tính hợp pháp từ các chủ sở hữu.

Cơ sở pháp lý

Có ba loại đầu tư cơ bản từ các quỹ đầu tư: sở hữu, khoản vay và nợ chuyển đổi. Mỗi phương pháp đầu tư đều có ưu điểm và nhược điểm, và mỗi phương pháp phù hợp hơn cho một số tình huống so với các phương pháp khác. Do đó, các công ty khởi nghiệp cần phân tích khả năng của chính mình trước khi chọn loại hình đầu tư phù hợp. Điều này bao gồm quy mô và ngành công nghiệp của họ; thời gian lý tưởng; số tiền họ đang tìm cách tăng quy mô và cách họ dự định sử dụng nó; và mục tiêu của công ty, cả ngắn hạn và dài hạn.

Khi nhận được vốn đầu tư, cũng cần phải thẩm định nguồn vốn và kế hoạch đầu tư, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Nhiều quỹ đặt mục tiêu rút khỏi startup trong ngắn hạn và đánh bóng hình ảnh của công ty trong ngắn hạn để thoái vốn nắm giữ này trong một startup cho các nhà đầu tư khác. Vì vậy, các công ty khởi nghiệp cần nghiên cứu các đối tác một cách cẩn thận để tránh rủi ro không cần thiết.

Cơ sở pháp lý

Bên cạnh đó, các công ty khởi nghiệp nên xác minh và ghi lại nguồn gốc hợp pháp của số vốn nhận được, đảm bảo rằng các nhà đầu tư được quyền đầu tư và giải ngân theo thẩm quyền và quy định của họ.

Trên thực tế, nhiều nhà sáng lập kêu gọi vốn không có đội ngũ cố vấn chuyên sâu và không có nhiều kinh nghiệm trong việc nhận đầu tư lớn, điều đó có nghĩa là quá trình hợp tác giữa các nhà khởi nghiệp và nhà đầu tư gặp nhiều trở ngại bất ngờ.

Ngoài ra, chủ sở hữu của công ty khởi nghiệp không cung cấp được kế hoạch sử dụng hoặc phân bổ vốn vì thiếu kiến thức tài chính. Không có nhà đầu tư nào chấp nhận điều này bởi vì họ luôn muốn kiểm soát việc phân bổ vốn một cách phù hợp trong từng giai đoạn khởi nghiệp.

Trong thực tế, nhiều doanh nghiệp không hiểu các thủ tục và điều khoản đầu tư cũng như rủi ro pháp lý nhưng vẫn đồng ý với các đề xuất. Điều này thường xuất phát từ nhu cầu tăng vốn cho tăng trưởng đột phá. Nhiều quỹ tận dụng sơ hở của các doanh nghiệp để thiết lập các điều khoản trong hợp đồng để đạt được các mục tiêu đặc biệt của họ. Điều này bao gồm tăng quyền sở hữu nếu kế hoạch kinh doanh không đáp ứng cam kết, hoặc thậm chí thay đổi đội ngũ quản lý để kiểm soát quản lý. Điều này có thể trở thành gánh nặng cho các chủ doanh nghiệp trong từng giai đoạn phát triển, vấn đề này thường đặt doanh nghiệp vào vị trí khó khăn trên bàn đàm phán. Điều đó dễ dẫn đến xung đột và tranh chấp trong tương lai.

Chủ sở hữu công ty khởi nghiệp cần phải đăng ký quyền bảo vệ sở hữu trí tuệ cho những ý tưởng độc đáo và khác biệt về sản phẩm và dịch vụ của họ sau khi thành lập công ty. Hơn nữa, các công ty khởi nghiệp cần dự đoán các vấn đề pháp lý dựa trên các đặc điểm của doanh nghiệp. Ví dụ: nếu một công ty có một sản phẩm sáng tạo, điều quan trọng cần lưu ý là làm thế nào để kiểm soát sở hữu trí tuệ, quyền sáng chế, nhãn hiệu và thông tin bí mật.

Xem thêm:

Giải pháp tối ưu

Nói chung, trước khi nhận được vốn đầu tư, thẩm tra pháp lý (due diligence) không được xem xét nghiêm túc. Tuy nhiên, thẩm tra pháp lý là bước rất quan trọng để cả nhà đầu tư và công ty hiểu được tình hình thực tế của doanh nghiệp, cơ hội cũng như rủi ro cho doanh nghiệp. Bước này cần được tiến hành toàn diện.

Ngoài ra, các công ty khởi nghiệp nên xác định vị trí của mình trong mối quan hệ với các nhà đầu tư để đảm bảo kế hoạch kinh doanh của họ đúng tiến độ và tránh mất kiểm soát dẫn đến bị mua lại. Cụ thể, các startup cần biết tỷ lệ sở hữu trước và sau khi nhận vốn. Hơn nữa, các công ty khởi nghiệp cũng cần hiểu các vấn đề liên quan đến quyền biểu quyết và quyền phủ quyết.

Các công ty khởi nghiệp nên quan tâm đến mối quan hệ giữa các vấn đề mở rộng và quản lý chất lượng. Vấn đề mở rộng luôn đi kèm với vấn đề quản lý chất lượng. Ví dụ, trong lĩnh vực thực phẩm và đồ uống, tốc độ tăng trưởng thường được tính bằng số lượng cửa hàng hoặc phát triển chuỗi. Thực tế cho thấy áp lực mở rộng quy mô từ các nhà đầu tư thường dẫn đến tình trạng khả năng quản lý không thể theo kịp sự phát triển. Đây là một đặc trưng điển hình khi phát triển chuỗi, cho dù dưới hình thức tự phát triển hoặc thông qua nhượng quyền thương mại (Franchise).

Giải pháp tối ưu

Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, chủ sở hữu công ty khởi nghiệp cần chuẩn bị một cơ chế giải quyết tranh chấp. Tranh chấp có thể đến bất cứ lúc nào trong quá trình đầu tư, vì vậy cần phải thiết lập một cơ chế giải quyết tranh chấp và lựa chọn cơ quan tài phán phù hợp. Hiện nay, ngoài cơ chế giải quyết tranh chấp của tòa án, giải pháp giải quyết bằng trọng tài và hòa giải thường được chọn để tiết kiệm thời gian giữa các bên và trên hết, để đảm bảo tính bảo mật của thông tin.

Có thể bạn quan tâm: